6458 Sayılı Yabancılar Ve Uluslararası Koruma Kanun’un 31. Maddesinin j bendinde yapılan değişiklik uyarınca Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanınca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğunun vatandaşlık kazanacağı düzenlenmiştir. İşbu hususa ilişkin olarak Türk Vatandaşlığı Kanun’un Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliği’nin 20. Maddesi uyarınca; En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında mevduatı üç yıl tutma şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatırdığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilen veya en az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı veya kat mülkiyeti ya da kat irtifakı kurulmuş, en az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarı peşin olarak yatırılan taşınmazın satışının vaat edildiğine dair noterden düzenlenen sözleşmenin üç yıl süreyle devri ve terkini yapılmayacağı taahhüdüyle tapu siciline şerh edildiği Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca tespit edilen yabancıların istisnai olarak Türk vatandaşlığı kazanacağı düzenlenmiştir. Bu değişiklikten sonra yabancıların Türk vatandaşlığına olan ilgisi artmıştır ve başvurular çoğalmıştır.
Fakat yatırım yaparak vatandaşlık kazanan yabancıların aklındaki en büyük sorusu, “ben veya çocuklarım askerlik yapmak zorunda mıyız?” olmaktadır. 100 den fazla vatandaşlık başvurusu yapan hukuk büromuz ve ekibimiz bu soruya ilişkin olarak detaylı araştırmalar yapmıştır. Bu makaleyi yazmamızdaki amaç yabancı yatırımcıların akıllarındaki soruların bir nebze olsa da giderilmesini amaçlamaktadır.
Türk vatandaşlarının askerlik hizmetlerine ilişkin düzenleme 1111 Sayılı Türk Askerlik Hizmet Kanun’unda düzenlenmiştir. Bu Kanun’un 4. Maddesinde; Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan her erkek askerlik hizmeti yapmaya mecbur olduğu düzenlenmiştir.
Fakat bu kanun 43. Maddesinde sonradan vatandaşlık kazananlara ilişkin bir muafiyet getirilmiştir. Türk vatandaşlığını sonradan kazananlar askerliklerini, vatandaşlığı kazandığı tarihteki yaş ve öğrenim durumlarına göre o yıl askerlik çağına giren yükümlüler gibi yaparlar. Bunlardan Türk vatandaşlığına alınmadan önce gelmiş oldukları ülkelerde askerlik yaptıklarını veya askerlik hizmetini yerine getirmiş sayıldıklarını belgeleyenler ile vatandaşlığa alındıkları yıl yirmi iki ve daha büyük yaşta olanlar askerlik yapmış sayılırlar. Bunların askerlikleri, istekleri halinde vatandaşlığa alındıkları tarihten itibaren iki yıl süreyle ertelenir. Ertelemelerinin sona ereceği yıl yoklamaları yapılarak o yıl askerlik çağına giren doğumlularla işlem görürler.
Yani şöyle ki 22 yaşından sonra vatandaşlık kazanan yabancılar askerlik hizmetleri yapmış sayılmaktadır. Yani muaf tutulmuşlardır. Fakat yukarıda da belirttiğimiz üzere yatırımı yapan Ana başvurucunun 18 yaşının altındaki çocukları da vatandaşlık kazanmaktadır. Yani 18 yaşının altındaki çocuklar askerlikten muaf tutulmamıştır. Fakat kanun metninde belirtildiği üzere 22 yaşından önce Türk vatandaşlığı kazananların gelmiş oldukları ülkede askerlik yapmaları halinde askerlik görevini yapmış sayılacakları yani muaf olacakları düzenlenmiştir. Örneğin, yatırım yolu ile vatandaşlık kazanan Çin uyruklu bir vatandaşın 18 yaşının altındaki oğlunun Çin’de askerlik yapması halinde askerlik görevini yapmış sayılacağı yani muaf tutulacağı düzenlenmiştir. Peki sonradan vatandaşlık kazanan yabancı yatırımcının oğlunun geldiği ülkede de askerlik hizmeti yapmaması halinde ne olacaktır?
Sonradan Türk Vatandaşlığı Kazananların Askerlik Durumuna İlişkin Erteleme ve Dövizle Askerlik
1111 Sayılı Türk Askerlik Hizmet Kanun’un 38. Maddesinde Yurt Dışında bulunanların askerlik hizmetlerini ertelemesi hususu düzenlenmiştir. Bu madde de belirtildiği üzere, Yabancı ülkelerde;
Çalışma iznini de ihtiva eden oturma izni veya doğrudan çalışma iznine sahip olarak işçi, işveren veya bir meslek ya da sanat mensubu sıfatı ile bulunanlar,
Yabancı bandıralı gemilerde gemi adamı statüsünde bulunanlar,
ikamet eden çok vatandaşlık hakkına sahip olanlar, durumlarını ispata yarayan belgeler ile bağlı bulundukları Türk konsolosluklarına başvurmaları halinde, bunların her türlü askerlik işlemleri, Bakanlık tarafından belirlenecek usul ve esaslara uygun olarak 35 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar ertelenebilir.
Yani yabancı ülkelerde ikamet eden çok vatandaşlık hakkına sahip olanlar 35 yaşına kadar askerlik hizmetini erteleyebilirler. Yabancı yatırımcıların sonradan Türk vatandaşlığı kazanmaları halinde 18 yaşının altındaki çocuğu bu imkandan yararlanacaktır.
Bu hususa ek olarak aynı kanun 39. Maddesinde, yurt dışında ikamet eden ve çok vatandaşlık hakkına sahip olanlar en az üç yıl süre ile fiilen yabancı ülkelerde bulunmaları halinde çalışma şartı aranmadan Bakanlıkça belirlenen tutarın, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca her yılın ilk mesai günü tespit edilen döviz alış kuruna göre Avro veya karşılığı kadar kabul edilen yabancı ülke parasını başvuru tarihinde peşin ödemeleri halinde askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılırlar. Yani sonradan vatandaşlık kazanan yabancı yatırımcının 18 yaşının altındaki oğlu, en az 3 yıl süre ile fiilen yabancı ülkelerde bulunması halinde bedelini ödeyerek askerlik hizmetini tamamlayabilecektir. 2020 tarihi için bedelli ücret miktarı 5.261 EURO’dur. Bedelli miktarı ödendikten sonra bakanlığın belirlediği uzaktan eğitim programı tamamlandıktan sonra askerlik hizmeti tamamlanmış sayılacaktır.
Yatırım Yolu İle Vatandaşlık Kazananların 18 Yaşında Küçük Çocuklarına İlişkin Olarak Askerlik Sorunu
Yukarıda detaylı olarak sonradan vatandaşlık kazanan yabancı yatırımcıların 18 yaşının altındaki oğlunun mevcut kanunlar uyarınca askerlik probleminin nasıl çözüleceği detaylı olarak açıklanmıştır. Fakat şu an kanunların bu şekilde olması değişiklik yapılmayacağı anlamına gelmemektedir. Şöyle ki; hükümet tarafından, yabancı yatırımcıların yatırım yapması için kanunda belirtilen miktarlar düşürülerek, yabancı yatırımcıların daha kolay vatandaşlık almasının önü açılmıştır. Bu düzenlemenin sebebi, yabancıların ülkemize daha çok yatırım yapmasını sağlamaktır. Fakat yabancı yatırımcı için askerlik sorunun en büyük problem olduğu hükümet tarafından tespit edilmiştir. Ekonomi bakanı tarafından askerlik problemine ilişkin olarak açıklama yapılmıştır. Yabancı yatırımcının askerlik problemini çözmek için düzenlemeler yapılacağını belirtmiştir. Fakat hali hazırda çıkan bir yasa bulunmaktadır. Fakat ülkesine yatırım yapılması için yatırım miktarını önemli ölçüde indiren bir hükümetin askerlik problemini çözmeyeceğini düşünmek mevcut durum açısından mantıklı çerçevesinde değerlendirilemez. Vatandaşlık başvurularını yaptığımız İl Göç Müdürlüğü’nden de askerlik hususuna ilişkin olarak bilgi alınmıştır. Bu bilgiler ışında İl Göç Müdürlüğü’nde bulunanlardan da askerlik hususuna ilişkin bir düzenleme yapılabileceği yönünde bilgiler alınmıştır. Ülkemize yatırım yaparak Türk vatandaşlığı kazanan yabancı yatırımcıların ve ailelerinin askerlikten muaf tutulacağına ilişkin bir beklenti vardır. Hükümetin bu konuda kanun çıkarma hazırlığında olduğunu bizzat Ekonomi Bakanı da belirtmiştir. İlgili yasal düzenleme geldiği takdirde Hukuk Büromuz tarafından yeni yasaya ilişkin açıklamalar yapılacaktır.
Yazan: Avukat Mirkan Günay Topcu